Nổi tiếng từ lâu với nước hoa, thị trấn cổ Grasse nằm trên những ngọn đồi phía trên Cannes, nhìn ra hướng French Riviera. Trong khi khu vườn bậc thang thuộc về các nhà sản xuất nước hoa như Dior và Chanel, thì trung tâm lịch sử dày đặc này đã xuống cấp, lại là nơi sinh sống của người dân nhập cư nghèo. Tại một khu dân cư đặc biệt xuống cấp, được chính phủ quốc gia chỉ định là khu vực ưu tiên, chính quyền thành phố đã chọn xây dựng một thư viện và trung tâm văn hóa mới để thay thế cơ sở cũ kỹ, thiếu thốn gần đó.
Mục đích nhắm đến loại bỏ những gì được xây được xây từ những năm 40, địa điểm này rất phức tạp: dốc đứng, diện tích chỉ khoảng 930m2 (10.000 feet2) cho một nhu cầu chức năng đầy tham vọng rộng 3720 m2(40.000 feet2); bao gồm khu ở lịch sử phải được kết hợp vào dự án; và đối diện với một hồ chứa lớn có mái che xây dựng từ những năm 1950 với cấu trúc quá mỏng manh để có thể chịu thêm bất kỳ tải trọng nào. Chính trong bối cảnh đầy thách thức này, Beaudouin Architectes có trụ sở tại Paris và Nancy và Ivry Serres có trụ sở tại Marseille, những người chiến thắng trong cuộc thi kiến trúc năm 2011, đã khéo léo đặt vào đó thiết kế thông minh, trang nhã của mình.
Laurent Beaudouin nhớ lại: “Chúng tôi ngay lập tức bị ấn tượng bởi Grasse, với những con phố rất hẹp, những ngôi nhà gần như chạm vào nhau ở hai bên và ánh sáng mạnh mẽ tuyệt vời len lỏi vào giữa”, “Mặc dù phức tạp nhưng địa điểm này cho phép hình dạng bó hẹp đồng thời cũng có không gian thoáng nhờ hai quảng trường công cộng, place du Rouachier và place Vercueil, ở cạnh phía tây bắc và đông bắc của nó.” Nằm ở phía đông nam của khu đất, ngôi nhà lịch sử chỉ có sức chứa bằng một phần ba diện tích sàn cần thiết, vì vậy các kiến trúc sư phải dồn tất cả phần còn lại vào phần còn lại của khu đất. Để làm như vậy, họ đã đào một tầng hầm và các tầng trên được đỡ bằng dầm consol một cách ngoạn mục.
Do mặt đất dốc nên tòa nhà có 4 lối vào, ở các tầng khác nhau. Trong khi tầng hầm chứa hệ thống cơ điện (HVAC), tầng 1, đi vào qua ngôi nhà lịch sử trên đường Charles-Nègre, có thư viện dành cho trẻ em đến 6 tuổi và khán phòng với 108 chỗ ngồi, được khoét vào sườn đồi. Ở tầng 2, có hai lối vào bên tại quảng trường Vercueil (một dành cho công chúng và một dành cho nhân viên), có một không gian triển lãm tạm thời với chiều cao gấp đôi và một phòng trưng bày nhỏ hơn dành riêng cho nhiếp ảnh gia tiên phong của địa phương Charles Nègre (1820–80), người mà được đặt tên cho dự án. Lối vào và sảnh công cộng chính nằm trên tầng 4 — thẳng hàng với mái hồ chứa, hiện là quảng trường Rouachier, được thiết kế cảnh quan bởi văn phòng Stoa của Marseille — và được kết nối với không gian xanh bằng một cây cầu đi bộ. Tầng 4 và 5, nhô ra xa hồ chứa, có hai tầng thư viện chính, với một sân hiên nhỏ và quán ăn tự phục vụ ở phía sau. Phát triển theo cùng tuyến, để tích hợp vào dự án, khu nhà lịch sử bao gồm cả các không gian công cộng, được kết nối liền mạch với những không gian trong công trình mới và các hoạt động hỗ trợ, trong khi các văn phòng nhân viên được xếp chồng lên nhau ở góc phía Nam.
Dựa vào cả những hiểu biết của Pháp và các quy định về động đất của khu vực, bê tông đương nhiên là vật liệu xây dựng. Serres chỉ ra: “Về mặt lịch sử, các tòa nhà công cộng của Grasse đều bằng đá, tương phản với mặt tiền trát vữa màu của những ngôi nhà Provençal điển hình. Chúng tôi không chỉ theo những gợi ý đó, mà còn có cả một cấu trúc nhỏ gọn với quán tính nhiệt cao, lý tưởng cho khí hậu ở đây.” Ngoài việc tạo ấn tượng mạnh về không gian, các mái vòm đúc hẫng, lấy cảm hứng từ Louis Kahn và José Luis Sert, giúp giảm bớt độ cao trần tương đối thấp do một nhu cầu chức năng dày đặc gây ra. Ba trục thẳng đứng ở ba tầng trên cùng làm phong phú thêm trải nghiệm không gian và mang lại ánh sáng ban ngày từ trên cao. Ngoài lõi cầu thang và thang máy, còn có một tháp với cấu trúc riêng biệt ở phía đông nam có tuyến đường chính thẳng đứng—cầu thang hoành tráng nối các tầng 1 và 3 và một đoạn đường dốc cong mảnh nối tầng 3 đến 5. “Trong thư viện và bảo tàng của mình, chúng tôi cố gắng làm thời gian trôi chậm lại,” Beaudouin giải thích. “Những nơi chiêm niệm đòi hỏi một khoảng thời gian khác biệt với sự hối hả và nhộn nhịp bên ngoài. Đoạn đường nối là một phần của kiến trúc lối đi dạo, kéo dài cuộc hành trình cả về thời gian và không gian.”
Do thư viện cần ánh sáng ban ngày nên lớp vỏ của cấu trúc mới hoàn toàn bằng kính. Tuy nhiên, do ánh nắng gay gắt của khu vực và gần với căn hộ xung quanh, thư viện được ẩn sau một dãy cột bê tông đúc sẵn màu trắng, có thể kéo dài 1.6 km nếu đặt thẳng chiều dài các cột. Được cố định bằng thép để tăng độ cứng khi địa chấn và cách nhau chỉ 5 cm để ngăn chim bồ câu, các cột trụ bắt ánh sáng khi nhìn từ bên trong nhờ độ cong và đường vân của chúng, gợi nhớ đến vừa tre vừa những đường rãnh cột cổ điển. Bên ngoài, hàng cột có vẻ ấn tượng và mập mờ vào ban ngày, nhưng vào ban đêm, tòa nhà lại phát sáng từ bên trong. Tại quảng trường Rouachier, ở phía bên dưới mái vòm trung tâm và rộng nhất, kính được để lộ ra, tạo ra sự kết nối đô thị giữa bên ngoài và bên trong, đồng thời góp phần tạo nên đường dạo kiến trúc (promedade architecturale): thể hiện những gì diễn ra bên trong, khuyến khích vào vào thử bên trong. Trong khi đó, ở phía sau, một tháp pháo hình chữ nhật, báo hiệu sự hiện diện của thư viện khi nhìn từ các sườn đồi xung quanh, gợi nhớ đến những tòa tháp thời Trung cổ từng mọc lên ở Grasse.
Vào thời điểm viết bài, Thư viện và Trung tâm Văn hóa Charles Nègre còn vài tuần nữa mới mở cửa, mặc dù nhân viên đã tổ chức các chuyến thăm tiếp cận cộng đồng. Đạo diễn Valérie Molins cho biết: “Phản ứng ban đầu của người dân địa phương thường rất tiêu cực”, “Những nhận xét như, ‘Ồ, nó không mang tính Provençal cho lắm’ hay ‘Có quá nhiều bê tông’ hoặc ‘Thực là chướng mắt!’ Sau khi chúng tôi giải thích về tòa nhà, mọi người thường có cái nhìn tích cực hơn nhiều.” Cô nói, trẻ em không có những kiên dè về thẩm mỹ như vậy, chúng chỉ nhìn thấy những mặt tốt: cái mới lớn hơn 3 lần so với cái cũ, bộ sưu tập của thư viện tăng gấp đôi, thư viện mới cung cấp các trò chơi điện tử và máy tính điều mà trước đây không có. Mặc dù vẫn còn phải xem liệu người dân địa phương có chối bỏ công trình như một cuộc đổ bộ xa lạ, tinh hoa hay không, những dự án phức tạp này thoả mãn tất cả các tiêu chuẩn dành cho những người đam mê kiến trúc, họ sẽ ngay lập tức nhận ra sự chăm chút tỉ mỉ trong quá trình sáng tạo ra công trình, từ việc đúc so le các tấm bê tông— một sự học hỏi khác từ Kahn, và một nỗ lực tình yêu của cả kiến trúc sư và nhà thầu—đối với lan can và bàn làm việc bằng gỗ sồi lấy cảm hứng từ Mendes da Rocha của Serres được thiết kế đặc biệt để giấu màn hình ở mặt sau. Quả thực, không có nỗ lực nào bị bỏ phí khi che giấu sự lộn xộn kỹ thuật. Vừa đơn giản vừa phức tạp, nặng nề và nhẹ nhàng, vững chắc và trong mờ, tòa nhà có tính tu viện và trang nhã này tìm thấy tiềm năng trong sự bó buộc và chất thơ trong nghịch lý.
- Kiến trúc sư:
Ivry Serres Architecture — Ivry Serres, Benjamin Vassia, Hugo Marquet; Beaudouin Architectes — Emmanuelle Beaudouin, Laurent Beaudouin, Aurélie Husson - Kỹ sư:
C&E Ingénierie (Kết cấu) - Nhà thầu:
Fayat, Prowood - Giá:
$13.8 triệu (phần xây dựng) - Khách hàng:
Thành phố Grasse - Quy mô:
3720 m2 (40,000 feet2) - Hoàn thành:
Tháng 12 2022
Tác giả: Andrew Ayers
Tạp chí Architectural Record, tháng 12, 2022
Chuyển ngữ: Bộ môn Lý thuyết và lịch sử kiến trúc.
Vui lòng đề rõ nguồn nếu dùng lại bản dịch này.
NHÓM CHUYÊN MÔN LÝ THUYẾT VÀ LỊCH SỬ KIẾN TRÚC 