Khi chương trình “60 Minutes” của kênh CBS News, tiến hành cuộc phỏng vấn độc quyền với thành viên của biệt đội SEAL Hải quân đã tiêu diệt Osama bin Laden, một trong những điều đầu tiên họ làm là tìm kiếm một người làm mô hình, có thể tái tạo lại khu phức hợp ở Abbottabad, Pakistan.
“Chúng ta phải làm một mô hình, do tôi không thể hình dung trong đầu ra câu chuyện mà không có mô hình” Henry Schuster, nhà sản xuất của chương trình “60 phút” nói. “Mô hình chính là bản gốc 3D, nó cho phép bạn xem xét tất cả mọi thứ ở quy mô, và không gian, bạn có thể di chuyển từ chỗ này sang nơi và cảm nhận được được sự diễn tiến điều mà chúng ta không thể làm được với đồ họa giả lập”
Để tìm một người có thể tái tạo được ngôi nhà của Bin Laden và môi trường xung quanh nó trong phiên bản thu nhỏ, các nhà sản xuất đã gọi cho các chuyên gia khác nhau để xin các lời khuyên, trong đó có Robert AM Stern, kiến trúc sư và trưởng khoa Kiến trúc của Trường Đại học Yale. Đứng đầu danh sách của tất cả mọi người là Richard Tenguerian, 57 tuổi, một nhà sản xuất mô hình đã làm việc ba thập kỷ với một số kiến trúc sư nổi tiếng nhất thế giới từ xưởng sản xuất dưới tầng hầm của ông trên đường Lafayette gần Astor Place.
Là một trong một số ít người ở New York, làm nghề dựng mô hình, ông Tenguerian, sinh ra ở Aleppo, Syria, và lớn lên ở Thủ đô Beirut, Lebanon, đã từng làm việc với những người như Richard Meier, Philip Johnson và Renzo Piano. Mô hình khu phức hợp của Bin Laden của ông hiện nay đang được trưng bày tại Bảo tàng Hải quân SEAL ở Fort Pierce, Florida, trong khi mô hình sân vận động Yankee mới của ông với lễ động thổ của Thống đốc đương nhiệm khi đó George E. Pataki và hiện nay là một phần của một bộ sưu tập thường trực tại bảo tàng New York Yankees .
“Ông ấy là một nghệ sĩ đích thực”, Kenneth Drucker, giám đốc thiết kế ở văn phòng New York của công ty kiến trúc HOK, người đã làm việc với ông Tenguerian một phần tư thế kỉ qua cho biết. “Chúng tôi có mối quan hệ với nhiều cửa hàng mô hình, nhưng ông là người làm mô hình được tôi lựa chọn. Chúng tôi có một ngôn ngữ không cần nói ra, chúng tôi đã làm việc cùng nhau rất lâu, ông biết những gì mức độ trừu tượng tôi cần – và ông ý chưa bao giờ lỡ hẹn với tôi, chưa bao giờ”
Khi nghĩ đến mô hình, người ta thường nghĩ đến các ngôi nhà búp bê hoặc một đống các tàu hỏa đa dạng. Trong xưởng sản xuất dưới tầng hầm của ông Tenguerian trên đường Lafayette lại không có một cảm giác của một cửa hàng đồ chơi: ông giữ một con rắn nuôi trong một bể gần bàn làm việc và hai con chim hót trong một cái lồng gần thang máy. Vào ngày thứ Bảy vừa qua, một ngày làm việc không bình thường khi thời hạn gần kết thúc, đám nhân viên đang bị vắt kiệt sức, cặm cụi trên bàn phác thảo, cẩn thận dán từng lá trên cái cây thu nhỏ giống như một phiên bản truyền hình thực tế cho yêu tinh của ông già Noel .
Nhưng công việc của họ không phải là trò chơi trẻ con. Một mô hình kiến trúc có thể có giá lên 100.000 USD, và đôi khi cao hơn. Kiến trúc sư sử dụng các mô hình để nhìn nhận và cải tiến thiết kế của họ; nhà phát triển dựa vào mô hình trong khi thuyết trình, hy vọng mô hình sẽ thuyết phục các cơ quan có liên quan để phê duyệt kế hoạch của họ. Đối với các nhà môi giới, các mô hình đã trở thành một công cụ tiếp thị quan trọng , được sử dụng để thuyết phục người mua bỏ ra hàng triệu đô la cho ngôi nhà mà chưa hề được xây dựng.
“Không có gì tốt hơn một mô hình để thực sự hiểu tòa nhà trông như thế nào, “kiến trúc sư Morris Adjmi, người đã làm việc với ông Tenguerian trong một số dự án cho biết. “Mô hình của ông đem lại một cảm giác ấm áp. Mặc dù mô hình được làm bằng rất nhiều quy trình tự động, có một số khía cạnh được hoàn thiện bằng tay, điều mà sẽ thổi hồn vào và làm cho mô hình sống động
Tenguerian phát triển từ dòng dõi nghệ sĩ lâu dài. Gia đình của ông là người gốc Armenia, mà nguồn gốc có thể lần ngược đến những năm 1700, và bao gồm các nghệ sĩ , các nhà ngoại giao, giáo sĩ và phiên dịch. Cha mẹ ông, những người sống sót sau nạn diệt chủng Armenia trước khi chạy trốn sang Syria, làm việc trong những lĩnh vực sáng tạo. Cha của ông, Antranig, là một nhà điêu khắc và mẹ ông, Mary, một nhà thiết kế thời trang của Chanel khi các hãng này có một cơ sở ở đó.
“Tôi được lớn lên trong một môi trường sáng tạo” ông Tenguerian nói. “Chúng tôi thường tự làm tất cả các đồ chơi của riêng của mình, phác thảo, vẽ, chơi ngoài trời”
Ở tuổi 14, ông Tenguerian làm tập sự mùa hè cho Hagop Atechian , một kiến trúc sư người Lebanon, người mà ông đã làm mô hình đầu tiên của mình. “Mỗi mùa hè sau đó, họ gọi cho tôi để thực hiện thêm các mô hình của họ”, ông Tenguerian nói. “Khi bạn ở độ tuổi đó, bạn nghĩ rằng tất cả mọi người đều có thể làm những gì bạn làm. Đó là một bước ngoặt đột ngột cho đến khi bạn nhận được phản hồi hoặc phần thưởng. Tuy nhiên, tôi không bao giờ nghĩ đến việc một hãng sản xuất mô hình, tôi muốn trở thành một kiến trúc sư”
Vào năm 1975, khi ông Tenguerian 18 tuổi, cuộc nội chiến ở Lebanon nổ ra. Ông đã được nhận vào các trường đại học Hoa Kỳ ở Beirut, nhưng trong tình hình chiến tranh, đã chọn đi Mỹ thay vì đi học. Ông Tenguerian đến Mỹ một mình, với dự định sống với một người dì ở Woodside, Queens. “Tôi đến chỉ với 25 $ trong túi của tôi – mà tôi đã sử dụng để đi taxi từ phi trường JFK đến nhà dì của tôi”
Ở New York , ông Tenguerian làm việc cho một thợ kim hoàn, và cuối cùng , tìm được việc làm tại công ty mô hình kiến trúc AWAD. Ông tiết kiệm được đủ tiền để tham dự Viện Pratt ở Brooklyn, làm việc ban ngày và tham dự các lớp học vào buổi tối. Ông tốt nghiệp năm 1984 với tấm bằng kiến trúc.
“Sau khi học, tôi đã rất bối rối”, ông nói . “Các kiến trúc sư muốn thuê tôi, nhưng họ cho tôi việc làm mô hình” Cuối cùng, ông Tenguerian chấp nhận các lời đề nghị. “Tôi quyết định dừng lại làm một người làm mô hình bởi vì nhu cầu rất cao. Tôi nghĩ, cộng đồng kiến trúc muốn tôi ở lại một hãng sản xuất mô hình để tôi có thể đóng góp đến lĩnh vực này theo cách đó” Năm 1988, ông mở công ty riêng.
“Là một người làm mô hình chuyên nghiệp, chúng tôi đem lại viễn kiến của kiến trúc sư trở thành hiện thực, một quá trình từ vô hình đến hữu hình”, ông Tenguerian cho biết, ngồi sau bàn , giọng của ông thỉnh thoảng bị ngắt quãng bởi những âm thanh của máy móc được công nhân của ông sử dụng. “Mô hình hóa không phải là mới, nó đã có lịch sử. Ở Ai Cập, không có chụp ảnh hoặc giấy và họ đã tạo ra mô hình bằng đất sét để bảo quản và lưu trữ tài liệu lịch sử của họ. Tôi là một phần của một thực tế có từ lâu”
Tùy thuộc vào quy mô và thể loại của công việc, nó có thể mất từ một vài ngày đến hơn một năm cho ông Tenguerian để hoàn thành một mô hình, ông thường thuê các thợ thủ công như thợ mộc, thợ sơn và thợ điện để giúp đỡ. Công nghệ cũng đã trở thành không thể tách rời , bao gồm đèn LED, in 3D và các chương trình máy tính cho phép, ví dụ, một mô hình được kiểm soát bằng cách sử dụng iPad.
Sử dụng khả năng của mình để chuyển hóa cái nhìn của một kiến trúc sư là một chìa khóa cho uy tín của ông Tenguerian, và các bức tường ở studio của ông chính là một bài ca cho sự thành công rực rõ. Các bức ảnh, được đóng đinh treo lên gần như tất cả các bề mặt có sẵn, bao gồm ông Johnson với cái kính tròn đen mang thương hiệu của mình ôm con trai của ông Tenguerian, mô hình cho cầu mới Tappan Zee và một mô hình lạ hình chữ nhật của một khách sạn được đề xuất ở Abu Dhabi. Trên một bức tường, một số giá là tượng bán thân bằng đất sét của các kiến trúc sư nổi tiếng, tác phẩm từ anh trai của ông Tenguerian Harout, một nhà điêu khắc, người đã tạo ra chân dung từ những bức ảnh chụp khi các kiến trúc sư đã đến thăm xưởng làm việc.
Ông Tenguerian hy vọng một ngày nào đó sẽ viết một cuốn sách về làm mô hình, và ông đã bắt đầu thu thập tài liệu cho mục đích đó. Ông thậm chí đã viết một tài liệu , trong đó ông đặt ra câu hỏi và sau đó tự trả lời, chẳng hạn như, “Bạn làm gì khi là một người làm mô hình” và “Kiến trúc có ý nghĩa gì với bạn. “
Để trả lời câu hỏi “công việc của một người làm mô hình của bên cạnh việc cắt và dán là gì? “, Ông nói , “Tất cả các kiến trúc sư có kỳ vọng và cách nhìn sự vật của riêng mình. Những điều đó thường mang tính chủ quan và chúng ta phải tìm ra cách để vượt qua sự mong đợi của họ. Chắc chắn, một người làm mô hình nên đối xử với mỗi mô hình như một tác phẩm nghệ thuật, chứ không chỉ là một sản phẩm bất kì”
———–
- Tác giả: JULIE SATOW
- Tạp chí New York Times, ngày 21 tháng 2 năm 2014
- Bài và ảnh gốc ở đây
- Chuyển ngữ: Bộ môn Lý thuyết và lịch sử kiến trúc
BỘ MÔN LÝ THUYẾT VÀ LỊCH SỬ KIẾN TRÚC 