Kiến trúc sư Zara Hadid

Trong cuộc đời của mình, giải Pritzker dành cho kiến trúc sư chiến thắng, nhà thiết kế thời trang và nghệ sĩ, đã giúp Zaha Hadid (1950-2016) trở thành một trong những gương mặt nổi bật nhất của lĩnh vực kiến trúc. Được tôn sùng bằng các hình thức cong gợi cảm mà bà được biết đến, Hadid đã trở nên nổi bật không chỉ thông qua chủ nghĩa tham số mà còn bằng cách thiết kế không gian để chiếm lĩnh hình học theo những cách mới. Mặc dù đã qua đời vào đầu tháng 3 năm 2016, nhưng các dự án hiện đang vẫn được hoàn thành bởi các cộng sự ở văn phòng của bà, họ tiếp tục vượt qua cả sự sáng tạo lẫn yêu cầu đặt ra về mặt công nghệ.

Zaha Hadid sinh năm 1950 tại Baghdad, Iraq tại thời điểm thành phố được coi là tiến bộ và hội nhập. Cha bà cũng sở hữu tinh thần đó với tư cách là một nhà ngoại giao cấp cao của Iraq, giữ chức Phó chủ tịch Đảng Dân chủ Quốc gia của đất nước và một thời gian ngắn làm Bộ trưởng Bộ Tài chính trong thời thơ ấu của Zaha. Thành công của cha mẹ giúp cho Zaha được hưởng một nền giáo dục hạng nhất và đi du lịch khắp thế giới, một loạt kinh nghiệm được chứng minh là có tác động sâu sắc đến lợi ích nghề nghiệp của Hadid. “Khi tôi còn nhỏ, tôi đi du lịch mỗi mùa hè với bố mẹ và cha tôi đảm bảo tôi đã đi đến mọi tòa nhà và bảo tàng quan trọng ở mỗi thành phố chúng tôi ghé thăm. Chúng tôi sẽ đến các thành phố mới để tìm hiểu về kiến ​​trúc” bà nói, “tôi nghĩ rằng đó là những gì đã truyền cảm hứng cho tình yêu của tôi về kiến trúc các tòa nhà”.

• 

• 

Sau khi lấy được bằng đại học về toán học tại Đại học Mỹ ở Beirut, Hadid chuyển đến London vào năm 1972 để học tại Trường Kiến trúc của Hiệp hội Kiến trúc. Chính tại đây, bà đã thiết kế Tektonik, một thiết kế khách sạn dựa trên các bức tranh của họa sĩ Suprematist người Nga Kazimir Malevich, người đã cố gắng chạm vào chiều không gian thứ tư của cảm giác thông qua các hình dạng hình học thuần túy. Các bản vẽ của bà về dự án và các bức tranh tiếp theo đã thử nghiệm phân lớp và phân mảnh, gắn chương trình và cấu trúc vào các hình thức được phác thảo bởi các tác phẩm của Suprematist.

• 

• 

Sau khi tốt nghiệp vào năm 1977, Hadid trở thành cộng sự tại OMA , công ty được thành lập bởi các giáo sư cũ của bà, Rem Koolhaas và Elia Zenghelis. Sau khi làm việc trên một số dự án phổ biến rộng rãi và đôi khi gây tranh cãi như tòa nhà Quốc hội Hà Lan chưa được xây dựng ở Hague, Hadid đã rời đi để thành lập công ty của riêng mình Zaha Hadid Architects. Bà sớm nhận được sự công nhận cho nhiều dự án khác, chẳng hạn như dự án “Peak” vào năm 1982 và Nhà hát Opera Vịnh Cardiff vào năm 1994. Đến năm 2001, bà đã hoàn thành chỉ một công trình được xây dựng, Trạm cứu hỏa Vitra, vào năm 1993. Các hình thức cấp tiến của bà đã xuất hiện trực quan về lực hấp dẫn, khiến nhiều khách hàng và nhà thầu tin rằng họ chỉ đơn giản là không thể xây dựng được. Nhưng sau khi hoàn thành công trình Bước nhảy trượt tuyết Bergisel, ở Innsbruck, Áo, và Trung tâm nghệ thuật đương đại Richard và Lois Rosenthal, ở Cincinnati, Ohio, Hadid đã được trao giải Pritzker, đây là lần đầu tiên giải được trao cho một người phụ nữ. Một bước ngoặt trong sự nghiệp của bà, khi sự chú ý ngày càng tăng mà bà nhận được đã dẫn đến nhiều khách hàng hơn, ngân sách cao hơn và nhiều công việc hoàn thành hơn.

Ngay sau bước ngoặt này, một sự thay đổi phong cách cũng đã xảy ra. Luôn luôn là một thách thức đối với các khái niệm kiến ​​trúc được chấp nhận, phạm vi dự án lớn hơn và ngân sách lớn hơn đã cho Hadid thêm các phương tiện để đẩy ranh giới của khả năng cấu trúc. Trong thiết kế của bà cho Trung tâm Khoa học Phaeno ở Wolfsburg, Đức, hoàn thành năm 2005, các chỉ tiêu quan hệ giữa các mặt phẳng ngang và dọc đã bị phá vỡ, và toàn bộ bề mặt được yêu cầu làm việc như một đơn vị hỗ trợ tòa nhà. Kiểu cấu trúc này đòi hỏi toán học tổng hợp trước đây quá phức tạp đối với những bộ óc kỹ thuật để giải quyết ở quy mô này. Do đó, phần mềm mới được thiết kế cùng với tòa nhà, mang lại cho các kỹ sư những câu trả lời nhanh chóng cho đầu vào của người dùng. Điều này ngày nay được gọi là chủ nghĩa tham số. Như Alan Yentob giải thích trong phim tài liệu về Zaha Hadid cho BBC, Trung tâm khoa học tại Volksberg đã đánh dấu một bước thay đổi trong thực tiễn của bà. Đó là một bước nhảy vọt về mặt khái niệm, mọi thứ trở nên dễ dàng hơn bởi cái được gọi là chủ nghĩa tham số.

• 

• 

Cùng bước đột phá, Hadid trở thành một trong những kiến ​​trúc sư nổi tiếng nhất thế kỷ 21. Các dự án đã nhận các giải thưởng Stirling back-to-back cho Bảo tàng MAXXI năm 2010 (có lẽ là ví dụ cuối cùng về phong cách Suprematist trước đó của Zaha) và Học viện Evelyn Grace năm 2011, cũng như một loạt các dự án được đánh giá cao, bao gồm: 2010, Nhà hát Opera Quảng Châu (kế thừa trực tiếp của thiết kế Vịnh Cardiff, theo Jonathan Glancey của The Guardian ); Trung tâm thể thao dưới nước London năm 2011 và Bảo tàng bờ sông của Glasgow, giải thưởng Bảo tàng học viện châu Âu Micheletti Award 2012; Galaxy Soho 2012 tại Bắc Kinh; và dự án trọng tâm “Thiết kế của năm” Heydar Aliyev 2014.

• 

• 

Nhưng Hadid cũng vẫn là một nhân vật gây nhiều tranh cãi và những thành tựu này đã không đến nếu không có dũng cảm. Các thiết kế của ZHA cho Sân vận động Quốc gia ở Tokyo đã bị loại bỏ vì lo lắng về chi phí gia tăng. Vào năm 2014, công ty đã liên tục bị tấn công trên các phương tiện truyền thông vì chính trị đằng sau các thiết kế của họ và Hadid bị chỉ trích vì nhận xét về điều kiện làm việc cho công nhân xây dựng ở Qatar, mà đỉnh điểm là Hadid đã đệ đơn kiện phỉ báng về việc xuất bản không chính xác báo cáo của Tạp chí New York of Books.

Bất chấp những lời chỉ trích đó, các công trình hình ảnh nổi bật của Zaha Hadid và ảnh hưởng của chúng đối với thế giới kiến ​​trúc là không thể phủ nhận. Có lẽ ý định thiết kế của bà có thể được tóm tắt tốt nhất trong câu hỏi ngỏ của bà ấy: “Thế giới 360 độ. Tại sao lại chỉ chọn một?”.

Biên dịch: KTS. Trần Giang Nam

Nguồn: https://www.archdaily.com/288566/happy-birthday-zaha-hadid?ad_medium=gallery